مفهوم حاملگی طبیعی
در حالت طبیعی روند جایگیری و لانه گزینی تخمک لقاح یافته به شرح زیر می باشد.
سلول تخم ایجاد شده در اثر لقاح تخمک و اسپرم به سمت رحم مادر حرکت می کند. این سلول با لانه گزینی در قسمت داخلی دیواره رحم (آندومتر) رشد و نمو پیدا می کند.
تعریف حاملگی خارج رحمی
با توجه به تعریف حاملگی طبیعی، اختلال در روند لانه گزینی سلول تخم و عدم مستقر شدن آن در مکان مناسب را حاملگی خارج رحمی می گویند.
در این نوع حاملگی معمولا سلول تخم در قسمت هایی مانند: گردن رحم، لوله های فالوپ و… لانه گزینی می کند. به دلیل شایع بودن بیشتر لانه گزینی سلول تخم در لوله های فالوپ، به این نوع حاملگی، بارداری لوله ای نیز اطلاق می شود.
درصد ایجاد حاملگی خارج از رحم
مطالعات انجام شده حاکی از آن است که این نوع حاملگی، حدود 2% از بانوان را درگیر می سازد. حاملگی خارج از رحمی با لقاح تخمک و اسپرم در هفته های ابتدایی بارداری ایجاد می شود.
علل موثر در حاملگی خارج از رحم
پاره ای از موارد می توانند احتمال ایجاد بارداری خارج از رحمی را افزایش دهند. این عوامل استعداد و شانس ابتلای فرد را به این نوع حاملگی افزایش می دهند. به موارد زیر توجه کنید:
- بیماری ها جنسی مثل: زگیل تناسلی و…
- سابقه ی قبلی حاملگی خارج رحمی (چه در خود فرد و چه در خانواده ی او)
- سن فرد
- سابقه ی جراحی در ناحیه ی لگنی مثل: زایمان سزارین، جراحی فیبروم رحم و…
- کشیدن سیگار و یا مصرف مواد مخدر
- مصرف مشروبات الکلی
- بیماری هایی از قبیل: آندومتریوز و…
- ایجاد مشکل در عملکرد طبیعی لوله های فالوپ
- زیاده روی در مصرف داروهای ضد بارداری
- لقاح مصنوعی
- انسداد ناموفق و ناصحیح لوله های رحمی
- استفاده ی نادرست از تکنیک هایی مثل: IUD
- چسبندگی رحم و…
تمام موارد فوق الذکر به نوبه ی خود می توانند بستر مناسبی برای ایجاد حاملگی خارج از رحم فراهم نمایند. توجه نمایید موارد مذکور به این معنا نمی باشند که تنها افرادی که دارای فاکتورهای فوق الذکر هستند، شانس بیشتری برای ابتلا به این نوع عارضه دارند!!!
بلکه لازم است به اطلاع شما عزیزان برسانیم که حتی افرادی که هیچگونه سابقه ی قبلی و خانوادگی ندارند و از سلامت جسمانی نیز برخوردار می باشند، می توانند به این عارضه مبتلا شوند و در حال حاضر آمار موثقی از ابتلای افراد سالم به حاملگی خارج از رحم نیز، گزارش شده است.
در برخی افراد که از تکنیک IUD برای جلوگیری از بارداری استفاده می کنند، شاهد حاملگی خارج از رحم می باشیم.
شایع ترین علائم بارداری خارج از رحم
شاید تا به اینجای مطلب این سوال برایتان ایجاد شده باشد که علائم حاملگی خارج از رحم چیست؟
شایع ترین علائم حاملگی خارج از رحم به شرح زیر می باشند:
- لکه بینی یا خونریزی
- قطع شدن قاعدگی و آمنوره
- حالت تهوع و استفراغ
- درد در ناحیه لگنی
- گرفتگی عضلات
- درد یک طرفه در بدن
- سرگیجه و منگی
- ضعف و کرختی
- درد در ناحیه مقعد
- درد گردن و شانه
سقط جنین و اتمام بارداری نیز نشانه های بارز این نوع حاملگی هستند. زیرا تخم لقاح یافته خارج از بافت رحم قادر به رشد و تکامل نیست. به همین دلیل با ایجاد وضعیت حاملگی خارج از رحم، شاهد اتمام بارداری خواهیم بود.
توجه کنید؛ تشخیص به موقع حاملگی خارج از رحم و اقدامات درمانی برای رفع این عارضه بسیار مهم است. هرگونه سهل انگاری در این مورد می تواند باعث افزایش آسیب دیدگی دستگاه باروری فرد شود و این عامل به نوبه ی خود می تواند توانایی بارداری فرد و حاملگی های آینده ی وی را مختل نماید.
بنابراین توصیه ما به شما عزیزان این است؛ به محض مواجه شدن با علائم مشهود فوق الذکر هرچه سریع تر به بهترین متخصص زنان در کرج مراجعه کنید. پزشک با انجام بررسی های لازم، بهترین راه را برای درمان عوارض موجود، انتخاب می نماید.
خطرات حاملگی خارج از رحم
لانه گزینی سلول تخم در مکان نامناسب می تواند عوارض نامطلوبی را به همراه داشته باشد. اگر این حاملگی در زمان مناسب تشخیص داده نشود شاهد بروز عوارض زیر می باشیم:
- افزایش احتمال خونریزی داخلی
- آسیب دیدگی جدی لوله های فالوپ
- ایجاد تنش روحی و افسرده شدن فرد
- کاهش توانایی بارداری فرد به دلیل آسیب دیدن ارگان های مهمی مثل لوله های فالوپ و…
تشخیص حاملگی خارج رحمی
از راه های مختلفی می توان این عارضه را در زمان مناسب تشخیص داد. مهم ترین روش های تشخیص حاملگی خارج رحمی عبارتند از:
- آزمایش هورمونی گنادوتروپین جفتی (نوعی آزمایش خون)
در حالت طبیعی با باردار شدن فرد، میزان تولید و ترشح هورمون گنادوتروپین افزایش می یابد. این افزایش یکی از نشانه های بارداری فرد می باشد.
به خاطر داشته باشید روند افزایش این هورمون در حاملگی های طبیعی صدق می کند. ولی در حاملگی خارج رحمی ما شاهد کاهش ترشح این هورمون خواهیم بود که این عامل یکی از پارامترهای تشخیصی مهم در زمینه ی شناسایی حاملگی خارج از رحمی می باشد.
- سونوگرافی ترانس واژینال
تصاویر به دست آمده از این سونوگرافی تشخیصی کمک مهمی به تشخیص صحیح پزشک متخصص می کند. در این سونوگرافی تصاویر به واسطه ی امواج صوتی به دست می آیند و پزشک می تواند به صورت دقیق تر به بررسی ارگان های داخلی بدن فرد و وضعیت بارداری یا عدم بارداری او بپردازد.
- معاینات تکمیلی
در مواقعی ممکن است دو گزینه ی مذکور چاره ی کار نباشند و تاثیری در تشخیص قطعی نداشته باشند. (ایجاد این احتمال بسیار نادر می باشد.)
در این وضعیت متخصص زنان و زایمان با انجام معاینات دقیق تر و بررسی های بیشتر، سعی در تشخیص به موقع این حاملگی و میزان عوارض ناشی از آن می پردازد.
روش درمان حاملگی خارج از رحم
یک سری روش های موثر می توانند شدت عوارض این بارداری را به حداقل رسانده و سلامت فرد را تضمین نمایند. از جمله روش های شایع در درمان حاملگی خارج از رحم عبارتند از:
- عمل جراحی
شایع ترین روش جراحی در این زمینه، استفاده از تکنیک لاپاراسکوپی می باشد. با استفاده از این روش می توان بافت های باقی مانده و آسیب زننده را از بدن فرد خارج کرد.
روش های مختلفی برای انجام این تکنیک درمانی وجود دارد که در شایع ترین حالت آن، برش های کوچکی در اطراف ناف فرد برای ورود دستگاه لاپاراسکوپ ایجاد خواهد شد.
با توجه به نیمه تهاجمی بودن این روش جراحی، فرد دوران نقاهت کوتاه تری نسبت به جراحی های باز و پیچیده تر سپری خواهد کرد و همچنین احتمال ایجاد عوارض نامطلوب حین عمل جراحی به حداقل ممکن می رسد.
اگر لوله های فالوپ فرد دچار آسیب دیدگی شده باشند، با استفاده از لاپاراسکوپ می توان قسمت های آسیب دیده را تا حد زیادی ترمیم نمود و حتی در مواقع مورد نیاز، قسمت هایی از لوله فالوپ برای درمان عوارض موجود، با استفاده از این روش؛ برداشته می شوند.
یکی از مزایای مهم این ترمیم، حفظ و تقویت توانایی باروری فرد برای حاملگی های بعدی می باشد.
- مراقبت های مهم بعد از عمل لاپاراسکوپی
همانطور که می دانید مراقبت های یک عمل (چه زیبایی و چه درمانی) تاثیرات غیر قابل انکاری در حفظ و یا تخریب نتایج به دست آمده از آن جراحی دارند.
شما با رعایت و یا عدم رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی می توانید نتیجه طولانی مدت عمل جراحی خود را مشخص نمایید. مراقبت های مهم بعد از عمل لاپاراسکوپی عبارتند از:
- اجسام سنگین بلند نکنید.
- مایعات (مخصوصا آب خالص) به اندازه کافی و زیاد استفاده کنید.
استفاده از مایعات کافی مهم ترین راهکار برای جلوگیری از یبوست بعد از جراحی می باشد.
- از تامپون استفاده نکنید.
- رابطه ی احساسی و جنسی خود را به بعد موکول کنید. (به ناحیه لگنی خود استراحت دهید.)
- از مواد غذایی سالم و مقوی استفاده کنید.
استراحت کنید تا نتایج حاصل از جراحی تثبیت شوند.
- درمان دارویی
تشخیص حاملگی خارج از رحمی در مراحل ابتدایی شانس درمان موفق را دو چندان می کند. در این حالت می توان از داروهای مخصوصی مثل: متوترکسات تزریقی به منظور توقف رشد نابجای سلول تخم و پیشگیری از آسیب دیدگی های لوله های فالوپ، استفاده نمود.
در برخی افراد نیاز به تزریق مجدد این دارو برای ایجاد نتیجه ی بهتر و سریع تر می باشد. به خاطر داشته باشید ایجاد علائمی همچون؛ درد ناحیه لگنی، تهوع و استفراغ بعد از تزریق این دارو کاملا طبیعی است و جای نگرانی ندارد. زیرا به مرور زمان تمام علائم کاهش یافته و از بین می روند.
پیشگیری از حاملگی خارج از رحم
با توجه به اینکه افراد سالم و بدون سابقه ی قبلی نیز می توانند دچار حاملگی خارج رحمی شوند، در حال حاضر راهکار قطعی برای پیشگیری از این عارضه شناخته نشده است.
ولی تاثیر یک سری عوامل را نمی توان انکار کرد. توجه و اهمیت به یک سری نکات کلیدی و مهم نه تنها می توانند سد محکم و مناسبی برای ابتلا به این عارضه باشند بلکه ضمانت خوبی برای حفظ سلامتی افراد می باشند.
این موارد مهم عبارتند از:
- پرهیز از رفتارهای پر خطر جنسی
محافظت از خود در برابر بیماری های جنسی بسیار مهم است. برخی از بیماری های جنسی با شیوع و گسترش خود می توانند فرد را در معرض عوارض جدی ای همانند سرطان، قرار دهند. پس این از این موضوع ساده گذر نکنید!!!!
برای آموزش روش های جلوگیری از آسیب های جنسی می توانید از متخصص زنان و زایمان، اطلاعات لازم را کسب کنید. همچنین استفاده از لوازم پیشگیری مثل کاندوم نیز توصیه می شود.
- سیگار نکشید
استعمال دخانیات علاوه بر مشکلات تنفسی و ریوی، می توانند تاثیرات منفی ای در روند بسیاری از عوارض ها و بیماری های دیگر داشته باشند. طبق آمار به دست آمده، مادرانی که از دخانیات استفاده می کنند، بیشتر از سایرین در معرض بارداری خارج از رحم و سایر مشکلات دوران بارداری خواهند بود.
- انجام چکاپ های دوره ای و منظم
با انجام چکاپ های دوره ای و آزمایش های مورد نیاز می توانید آمادگی خود برای اقدام به بارداری را بسنجید. همچنین نتایج آزمایش ها و معاینات دقیق می توانند تا حد زیادی به پزشک در تشخیص اختلالات احتمالی در طول بارداری، کمک کنند.
اگر شما فردی هستید که سابقه ی حاملگی خارج از رحم داشته اید و یا افراد خانواده ی شما دچار این عارضه شده اند، لازم است نسبت به چکاپ های پزشکی قبل از اقدام به بارداری، توجه ویژه تری داشته باشید.
گزیده مطلب
عوامل مختلفی می توانند بستر مناسب ایجاد حاملگی خارج از رحم را فراهم کنند. در حال حاضر علی رغم پیشرفت روزافزون علم پزشکی، هنوز علت قطعی این عارضه مشخص نیست و راهکار قطعی برای پیشگیری از آن شناخته نشده است.
با توجه به عوارض نامطلوب و جدی این عارضه لازم است توجه ویژه ای به سبک زندگی سالم و انجام اقدامات درمانی مورد نیاز، داشته باشید. تشخیص به موقع این عارضه در مراحل ابتدایی و مراجعه سریع به متخصص زنان و زایمان می توانند ضامن سلامت و حفظ توان باروری شما باشند.
عدم تشخیص به موقع این عارضه و بی توجهی به درمان آن، می تواند عواقب جبران ناپذیری مثل آسیب دیدگی های شدید لوله های فالوپ و به دنبال آن کاهش توان باروری فرد را به همراه داشته باشد.
برای آگاهی از راهکارهای موثر برای پیشگیری از حاملگی خارج از رحم می توانید با یک متخصص زنان و زایمان خوب و مجرب مشورت کنید. به خاطر داشته باشید اصلاح سبک زندگی و پرهیز از موارد ممنوعه تا حد زیادی شما را از ابتلا به انواع بیماری های نامطلوب، ایمن می دارند.