پولیپ رحم؛ علل، علائم و درمان آن

پولیپ یا توده هایی که به صورت خوش خیم در نواحی مختلف بدن از جمله رحم (پولیپ رحم) رشد می کنند، می توانند جداره ی این ارگان ها را درگیر کنند. خوشبختانه پولیپ به معنی سرطان نیست ولی گاهی می تواند به عنوان یک ضایعه ی پره بدخیم (پیش سرطانی) مطرح شود. در این مقاله به بررسی پولیپ رحم می پردازیم.

آشنایی با پولیپ رحم

پولیپ‌ها یا زوائد رشد کننده در جداره ارگان های مختلف از جمله رحم (پولیپ رحم)، از سطوح مخاطی منشا می گیرند و توسط یک ساقه به بافت اصلی ارگان درگیر شده متصل هستند. در رحم، توده ایجاد شده در جداره‌ی درونی رحم، توسط یک ساقه به بافت داخلی یا آندومتر رحم، متصل است. (نوع pedunculated پولیپ رحمی) البته برخی پولیپ ها نیز تخت بوده و فاقد ساقه اتصالی می باشند (نوع sessile پولیپ رحمی). پولیپ های ساقه دار نسبت به نوع تخت، شیوع به نسبت بالاتری دارند. از نظر آماری تقریبا 10% زنان جامعه، دچار پولیپ در رحم می شوند. پولیپ ها می توانند دارای اندازه ای بین چند میلی متر تا چند سانتی متر باشند. در صورتی که محل پولیپ در دهانه رحم باشد، امکان تشدید خونریزی قاعدگی یا درد در بیمار وجود خواهد داشت. البته در اغلب موارد، این عارضه فاقد علامت هستند.

پولیپ رحم چیست؟

این توده های رحمی، پوشش داخلی این عضو را درگیر می کنند و به سمت داخل رحم گسترش می یابند. پولیپ رحم، در اغلب موارد یک ضایعه ی خوش خیم (غیر سرطانی) است ولی می تواند در بروز دردهای قاعدگی یا مشکلات باروری (ناباروری) نقش داشته باشد.

پولیپ رحم به دنبال رشد بیش از حد بافت آندومتر ایجاد خواهد شد. این ضایعات می توانند حالت بیضی شکل یا گرد داشته باشند، اندازه ی پولیپ ها می تواند در حد اندازه ی یک دانه کنجد (چند میلی متر) تا اندازه ی یک توپ گلف (چند سانتی متر) باشد و تعداد آنها نیز می تواند یک یا چند عدد باشد.

علل ایجاد این توده

به طور کلی علت اصلی بروز پولیپ رحم مشخص نیست ولی برخی عوامل در بروز آن موثرند. یکی از علل مطرح در بروز پولیپ‌های رحم، سن زن می باشد. در سنین 40 تا 50 سالگی، احتمال بروز این ضایعات خوش خیم به نسبت بیشتر از سایر سنین (زنان جوان تر) است. البته این عارضه پس از سن یائسگی و در سنین زیر 20 سال نیز به ندرت دیده شده است.

عواملی همچون اضافه وزن و چاقی، مصرف داروهای موثر در درمان سرطان پستان (همچون تاموکسیفن)، فشار خون بالا، عدم تعادل سطح هورمونی و نوسان آنها، می توانند باعث افزایش ریسک این عارضه شوند. همچنین بنظر می رسد تغییرات ایجاد شده در سطوح استروژن طی سیکل قاعدگی منجر به تغییر در ضخامت آندومتر شده و می تواند در شکل گیری پولیپ‌های رحم نقش داشته باشد.

مقاله مقابله با عوارض یائسگی درباره عوارض ناشی از این تغییر هورمون در زنان را به طور کامل بررسی می کند.

علائم پولیپ رحم

علائمی همچون دوره های قاعدگی نامنظم، خونریزی و لکه بینی بین فواصل قاعدگی،  وجود خونریزی های واژینال و لکه بینی پس از یائسگی، تشدید جریان قاعدگی و غیر طبیعی شدن آن نسبت به قبل، از شایع ترین علائم وجود پولیپ رحم به شمار می روند. از بین موارد ذکر شده، نامنظم شدن دوره های قاعدگی، شایع ترین علامت وجود پولیپ محسوب می شود.

خانم‌های فاقد پولیپ رحم، دوره های قاعدگی طبیعی بین 4 تا 7 روز دارند. ولی در افراد دارای پولیپ، امکان طولانی تر شدن دوره ی خونریزی یا زیاد شدن مقدار خونریزی (منوراژی) وجود دارد. همچنین قاعدگی با فواصل غیرطبیعی (21 تا 35 روز) رخ می دهد. این عارضه تقریبا در 50% زنان دارای پولیپ در رحم دیده می شود. در 25% موارد، علت خونریزی های پس از مقاربت جنسی یا قاعدگی، وجود پولیپ‌های رحمی می باشد. همچنین علائمی همچون ناتوانی در بارداری یا عدم توانایی ادامه ی حاملگی، می تواند ناشی از وجود این ضایعات در رحم باشد.

روش های تشخیص

در صورت داشتن علائم ذکر شده در بالا، به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. در رابطه با سوابق قاعدگی (دفعات و مدت زمان هر دوره) از شما سوالاتی پرسیده خواهد شد. بررسی های تشخیصی انجام گرفته شامل:

چگونگی پیشگیری از بروز این عارضه

هیچ راهی جهت پیشگیری از بروز پولیپ‌های رحمی وجود ندارد، ولی با انجام معاینات منظم زنان و زایمان می توان سریع تر به تشخیص قطعی رسیده و اقدامات درمانی لازم صورت گیرد. بنابراین تنها راه ممکن برای پیشگیری از پولیپ رحم، بررسی های منظم جهت تشخیص به موقع اختلال احتمالی است.

درمان پولیپ رحم

در صورتی که پولیپ ایجاد شده فاقد علامت باشد, ممکن است درمان خاصی صورت نگیرد. در صورت ریسک بدخیمی یا ایجاد خونریزی های شدید، درمان هایی از جمله مصرف دارو (پروژستین، آگونیست های رهاسازی گنادوتروپین ها)، هیستروسکوپی، کورتاژ و هیسترکتومی (جراحی برداشتن کامل رحم در مواردی که توده های بدخیم تشخیص داده شده اند) برای افراد مورد استفاده قرار می گیرد.